بیمه حمل و نقل کالا یا بیمه های باربری بیمه ای است که بموجب آن بیمه گر در مقابل حق بیمه ای که از بیمه گذار دریافت می کند متعهد می شود چنانچه در جریان حمل کالا از نقطه ای به نقطه دیگر در نتیجه وقوع خطرهای موضوع بیمه ، کالا تلف شده و یا دچار خسارت شود و یا بیمه گذار هزینه هائی در رابطه با این خطرات متحمل شود زیان وارده را جبران نماید .
الف-بیمه های باربری وراداتی
ب-بیمه های باربری صادراتی
ج-بیمه های باربری داخلی
کالاهایی که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی از کشورهای خارجی خریداری می گردند که به صورت خریدهای براتی , بدون انتقال ارز و یا از طریق اعتبارات اسنادی انجام می گیرد و با توجه به تبصره ب ماده ۷۰ قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری ابتیاع این نوع بیمه نامه برای واردکنندگان اجباری می باشد.
کالاهایی که از ایران به مقصد کشورهای خارجی حمل می گردند نیاز به بیمه نامه صادراتی دارند.
بیمه نامه باربری داخلی بابت محمولاتی صادر می شود که از یک یا چند مبداء در داخل کشور به سایر مقاصد کشور حمل گردد. بنابراین مبدا و مقصد این نوع بیمه نامه در داخل کشور قرار دارد
در بیمه نامه های باربری داخلی خطرات تحت پوشش به دو دسته خطرات اصلی و اضافی تقسیم می شود که به شرح ذیل می باشد :
این خطرات از آن جهت اصلی نامیده می شوند که ارتباطی به ماهیت مورد بیمه ندارد و تواتر آنها بیشتر از سایر خطرات مرتبط با کالاهای خاص می باشد این خطرات عبارتند از: آتش‌سوزی و حادثه وسیله نقلیه شامل تصادف، واژگون شدن و پرت شدن وسیله نقلیه.
این گروه از خطرات متنوع بوده و بیشتر مرتبط با نوع کالا می باشد که با درخواست بیمه گذار و پرداخت حق بیمه اضافی می توان آنها را پوشش داد . خطرات رایج اضافی عبارتند از :
– برخورد جسم خارجی با مورد بیمه
– پرت شدن محموله از روی وسیله نقلیه ؛ مشروط بر اینکه کالای خسارت دیده به رویت بیمه گر رسیده باشد .
– بارگیری و تخلیه مورد بیمه
– سرقت کلی محموله همراه با وسیله نقلیه با فرانشیز ۲۰ درصد ارزش محموله
الف- پوشش Total Loss
ب- مجموعه شرایط C
ج-مجموعه شرایط B
د- مجموعه شرایط A
این نوع بیمه نامه در قدیم به عنوان بیمه نامه های تشریفاتی و گمرکی نیز نامیده می شد چرا که معمولاً محمولاتی که تا گمرک بدون بیمه نامه حمل شده است و یا از بیمه نامه ای که توسط شرکت های بیمه خارجی صادر شده بود استفاده گردیده است ، با توجه به ماده ۷۰ قانون تاسیس بیمه و بیمه گری و لزوم داشتن بیمه نامه ایرانی برای ترخیص کالا به همین جهت معمولاً صاحبان کالا از این نوع بیمه نامه ابتیاع می نمایند تا به دلیل پائین تر بودن نرخ حق بیمه و به علت دارا بودن حداقل پوشش بیمه ای ، هزینه کمتری را متحمل شوند.
“در این حالت کالای مورد بیمه فقط در اثر از بین رفتن کل محموله در یک مرحله و در نتیجه آتش سوزی تحت پوشش می باشد . “
خطرات تحت پوشش در مجموعه شرایط بیمه گران کالا با کلوز C عبارتست از :
علاوه بر خطرات فوق الاشاره در کلوز C , می توان با دریافت حق بیمه اضافی خطر عدم تحویل یک بسته کامل کالا طبق کلوز عدم تحویل انستیتو بیمه گران لندن را تحت پوشش قرار گیرد، این بیمه نامه با توجه به خطرات محدود خود جزء بیمه نامه های ارزان قیمت محسوب می گردد که معمولا” فقط برای برخی کالاها که احتمال خسارت های جزئی آنها کمتر است به کار می رود .
خطرات تحت پوشش در مجموعه شرایط بیمه گران کالا با کلوز B عبارتست از :
فرانشیز یا سهم بیمه گذار از خسارت :
در مجموعه شرایطB به علت پوشش خطرات اضافی در ایران ۳% ارزش هر بسته خسارت دیده تحت عنوان فرانشیز به عهده بیمه گذار می باشد
در مجموعه شرایط بیمه گران کالا با کلوزAتمامی خطرات به جز مواردذیل (استثنا شده در مجموعه شرایط مذکور) تحت پوشش قرار میگیرد.
در هر سه کلوزA, B, Cاستثنائات مندرج در بندهای ۴, ۵, ۶ و۷ یکسان می باشند به جز ” آسیب عمدی یاتخریب عمدی کالای مورد بیمه یاقسمتی از آن توام با سوءنیت از طرف هر کس به غیر از بیمه گذار ” که در شرایطA پوشش دارد.
مدت اعتبار بیمه نامه های A ، B و C یکسان بوده و به منظور مطالعه دقیق تر مدت اعتبار آنها به بند ۸ هر یک از مجموعه شرایط های سه گانه و بند ۵ ازماده ۲ شرایط عمومی بیمه باربری (آیین نامه شماره۷۹ مصوب شورای عالی بیمه )رجوع شود .
مدت های یاد شده در کلوز و شرایط عمومی را می توان قبل از انقضای آن با پرداخت حق بیمه اضافی با صدور الحاقیه تمدید، افزایش داد..
این بیمه از زمانیکه وسیله نقلیه حامل کالا انبار یا محل نگهداری مذکور در این بیمه نامه را به منظور شروع حمل ترک می نماید، آغاز و در طول جریان و مسیرعادی حمل ادامه می یابدو به محض رسیدن وسیله حمل به مقصد مندرج در این بیمه نامه خاتمه می یابد.
در صورتیکه تا قبل از انقضای تاریخ مدت اعتبار بیمه نامه , طبق ماده ۱۵ از شرایط عمومی بیمه باربری ( وارداتی و صادراتی ) تمام یا بخشی از محموله حمل نشده باشد بیمه گذار پیش از انقضای مدت بیمه نامه می بایستی درخواست تمدید بیمه نامه را به بیمه گر ارائه تا الحاقیه مربوطه صادر گردد.
باتوجه به ماده ۳ شرایط عمومی بیمه باربری حمل دریایی کالای مورد بیمه باید به وسیله کشتی طبقه بندی شده انجام شود.درغیر این صورت ،بیمه گذار موظف است مشخصات کشتی ویا شناورهاب موردنظر راقبل از شروع حمل به بیمه گر اعلام وموافقت اورا اخذ نماید .چنانچه حمل کالای مورد بیمه با کشتی طبقه بندی نشده بدون اطلاع بیمه گذارانجام شده باشد بیمه گذار موظف است بلافاصله پس از اطلاع ،مراتب را به بیمه گر اعلام وشرایط واضافه نرخ مربوط به حمل کالای مورد بیمه با کشتی طبقه بندی نشده را قبول کند.
باتوجه به ماده ۵ شرایط عمومی بیمه باربری چنانچه بین بیمه گر وبیمه گذار توافق نشده باشد قیمت کالای مورد بیمه ،معادل مجموع قیمت خرید کالا،هزینه حمل وسایر هزینه های متعارف خواهد بود.
بیمه گر می تواند درصورت تقاضای بیمه گذار ،بادریافت حق بیمه متعلقه خسارت عدم النفع مربوز به این بیمه نامه را به مقدار مورد توافق (حداکثر به میزان ۱۰درصد قیمت کالای مورد بیمه مندرج در این ماده )بیمه نماید.
۱– حمل کالا با کشتی غیر طبقه بندی
۲- حمل کالا با موتور لنج ، دوبه ، بارج ، لندینگ کرافت
۳- در صورتی که تمام یا بخشی از مورد بیمه بر روی عرشه کشتی حمل گردد و بر همین اساس بارنامه بصورت حمل روی عرشه صادر شده باشد، مسئولیت بیمه گر در قبال تلف یا آسیب وارده به آن قسمت از مورد بیمه مادامی که بر روی عرشه کشتی قرار گرفته است محدود به خطرات مندرج در کلوز C می باشد مگر اینکه بطور صریح در ازاء حق‌بیمه اضافی (درصورت درخواست بیمه‌گر) توافق دیگری شده باشد. در مورد کالاهایی که در کانتینر فلزی تمام بسته قرار گرفته باشند یا شرایط آنها به گونه ای بوده که درعرف کشتیرانی این گونه حمل را مجاز تلقی نماید از این شرط مستثنی می باشند.
۴-در صورتیکه سن کشتی بالاتر از سن مقرر در کلوز باشد می بایست طبق جدول اضافه نرخ ، حق بیمه مربوطه اخذ گردد
